Hedefimiz Optimum Sağlık – mineral & vitamin & takviye gıdalar

Obezite, kardiyovasküler hastalıklar ve tip 2 diyabet gibi kronik hastalıklar en başta hareketsizlik, yetersiz fiziksel egzersiz ve sağlıksız beslenme alışkanlıklarından kaynaklanır. Sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinmek, toplumları sağlıklı bir yaşama yönlendirmeyi amaçlayan otoriteler ve beslenme araştırmacıları için bir önceliktir.

Beslenme açısından bakıldığında, sağlıksız yiyecekler yemek, dünyadaki çeşitli kurum ve grupların sürekli çabalarına rağmen büyük bir sosyal sorundur. Bu nedenle beslenme kalitesini iyileştirmek toplumumuzun karşı karşıya olduğu en önemli endişelerden biridir ve bu hedefe ulaşmak için her olasılık göz önünde bulundurulmalıdır. Geçtiğimiz yüzyılda, öncelikle kötü beslenme ve egzersiz alışkanlıklarının bir sonucu olarak kronik diyetle ilişkili hastalıkların yaygınlığında küresel bir artış olmuştur.

Temel besin ögelerinden yoksun veya aşırı tüketilen bir diyet sağlığımız üzerinde etkili olabilir. Evler, iş yerleri, restoranlar ve okullar dahil olmak üzere tüm ortamlarda zaman içinde tüketilen yiyecek ve içeceklere “diyet” denir. Diyet, sıklıkla belirli bir yeme rutini veya beslenme programını ifade eder.

Vücudumuzun optimum işlev ve enerji üretimi için besinlere ihtiyacı vardır. Genellikle, iki ana kategoriye ayrılırlar:

• Vücudumuz enerji üretmek için öncelikle protein, karbonhidrat veya yağ gibi "makro besinleri" kullanır. Vücut çeşitli makro besinleri çeşitli enerji yolları ve amaçları için kullanır. Kalori, gıdalardaki makro besinlerde bulunan enerjiyi ölçmek için kullanılan birimdir.
• Vücudun vitaminler ve mineraller gibi eser miktarda "mikro besin"e ihtiyacı vardır. Bunlar, enerji üretmek için makro besinlerin metabolizması gibi bir dizi biyolojik süreci korur ve destekler. Mikro besinler sağlık için gereklidir, ancak enerji sağlamazlar.

Vitamin ve mineraller gibi mikro besinler, vücudun çeşitli düzenli süreçleri için gereklidir. Ancak bu mikro besinler, vücudumuz bunları üretemediği için yediğimiz yiyeceklerden gelmelidir. Vitaminler ve mineraller, bağışıklık fonksiyonunu desteklemek, metabolizmaya yardımcı olmak, büyüme ve gelişmeyi teşvik etmek, sağlıklı kemik ve dişleri korumak ve hücreleri hasardan korumak için antioksidan görevi görmek gibi vücutta temel roller oynar.

Vitamin ve mineral dengesizlikleri, sağlığı ve bedensel işlevleri korumadaki önemli rolleri nedeniyle vücut üzerinde çeşitli etkilere sahip olabilir. Bunlar şu şekilde özetlenebilir:

- Besin Eksikliği; temel vitamin ve minerallerin eksikliği, iskorbüt (C vitamini eksikliği), raşitizm (D vitamini eksikliği), anemi (demir eksikliği) gibi eksiklikle ilişkili hastalıklara yol açabilir.

- Bozulmuş Bağışıklık Fonksiyonu; C vitamini, D vitamini ve Çinko gibi belirli vitamin ve mineraller, bağışıklık fonksiyonunu desteklemede önemli roller oynar. Bu besinlerdeki eksiklikler bağışıklık sistemini zayıflatabilir ve bireyleri enfeksiyonlara karşı daha duyarlı hale getirebilir.

- Zayıf Kemik Sağlığı; Kalsiyum, D vitamini ve K vitamini kemik sağlığını korumak için gereklidir. Bu besinlerin yetersiz alımı, zayıflamış kemikler ve artan kırık riski ile karakterize osteoporoz veya osteomalazi gibi durumlara yol açabilir. Kemik sağlığı için, menopoz sonrası kadınlar ve yaşlı erkekler düşük dozda kalsiyum ve D vitamini kombinasyonunun faydalı olduğunu görebilirler (Rautiainen ve diğerleri, 2016).

- Yorgunluk ve Halsizlik; B vitaminlerindeki, özellikle B12'deki eksiklikler, bu vitaminler enerji metabolizmasında yer aldığından yorgunluğa, halsizliğe ve enerji seviyelerinin düşmesine yol açabilir,

- Nörolojik Sorunlar; B vitaminleri (B6, B12), D vitamini ve magnezyum gibi mineraller gibi belirli vitaminler, düzgün nörolojik işlev için çok önemlidir. Bu besinlerdeki eksiklikler, bilişsel gerileme, depresyon ve nöropati gibi semptomlara yol açabilir,

- Kronik Hastalık Riskinin Artması; belirli vitamin ve minerallerdeki dengesizlikler, oksidatif stres, iltihaplanma ve DNA onarımındaki rolleri nedeniyle kardiyovasküler hastalık, kanser ve diyabet gibi kronik hastalık riskinin artmasıyla ilişkilendirilmiştir,

- Bozulmuş Büyüme ve Gelişim; hamilelik ve çocukluk gibi büyüme ve gelişimin kritik aşamalarında yeterli vitamin ve mineral alımı esastır. Bu dönemlerdeki dengesizlikler gelişimsel gecikmelere, doğum kusurlarına veya büyüme geriliğine yol açabilir,

- Görme Sorunları; A vitamini eksikliği gece körlüğüne ve sonunda daha ciddi görme bozukluğuna yol açabilir,

- Cilt Bozuklukları; A, C ve E vitaminleri çinko gibi minerallerle birlikte cilt sağlığını korumak için önemlidir. Bu besinlerdeki eksiklikler kuruluk, dermatit ve bozulmuş yara iyileşmesi gibi cilt bozukluklarına yol açabilir,

- Metabolik Bozukluklar; B6 Vitamini, Biyotin ve Krom gibi belirli vitamin ve minerallerdeki dengesizlikler normal metabolizmayı bozabilir ve diyabet veya obezite gibi metabolik bozukluklara katkıda bulunabilir.

Dengesizliklerden kaçınmak ve optimum sağlığı korumak için çeşitli besin açısından yoğun yiyeceklerle dolu dengeli bir diyet sürdürmek esastır. Aşırı fazlalık veya eksiklik durumlarında ise, bir sağlık uzmanının gözetimi altında, gıda takviyelerine başvurmak da söz konusu olabilecektir.

Ancak unutulmamalıdır ki, dengeli diyetin temeli “gıda”ya dayanır. Örneğin, Amerikalı fonksiyonel tıp doktoru Mark Hyman "gıdayı", “ilaç” olarak tanımlıyor. Gıda sistemine dikkat çeken Hyman, diyabet ve diğer kronik hastalıklarla mücadelenin, marketlerde, mutfakta, çiftlikte ve gıda üretim sistemimizde başladığını vurgulamaktadır ki, bu görüşe katılmamak mümkün değildir.

Diğer yandan, takviye kullanımı dünya çapında oldukça yaygındır. Takviye genellikle pahalı ama güvenli bir uygulamadır, ancak bazen hem maliyetli hem de sağlığa zararlı olabilir. Takviyeler, elbette ki “dengeli bir diyet”in yerini tutamaz, ancak takviyeler diyetteki boşlukları doldurmak bakımından düşünülebilir.

Çeşitli takviyelerin, özellikle ek ilaçlarla veya ameliyattan hemen önce alındığında yan etkilere neden olabileceği de belirtilmelidir. Ayrıca, birçok takviyenin çocuklar, hamile kadınlar ve halihazırda tıbbi rahatsızlıkları olan gruplar üzerindeki etkileri de incelenmelidir. Dolayısı ile, diyet takviyeleri kullanmayı düşünüyorsak, güvenli bir süreç sağlamak için en iyi yol, ilaç etkileşimleri açısından çatışma riskini ortadan kaldırmak için bildiğimiz hastalıklar ve varsa kullandığımız ilaçları da beyan ederek, önce doktorumuza veya sağlık uzmanımıza danışmak olacaktır.

Özetle, takviyeler bir kişinin diyetinde eksik olabilecek temel besinleri sağlayarak veya belirli sağlık koşullarıyla bağlantılı belirli eksiklikleri gidererek hastalıkların önlenmesinde rol oynayabilir. Ancak, takviyelerin sağlıklı bir diyetin veya yaşam tarzının yerini almaması, aksine bunları tamamlaması gerektiğini anlamak önemlidir.

Takviyelerin uygun şekilde kullanıldığında faydalı olabileceğini, ancak özellikle aşırı dozlarda veya belirli ilaçlarla birlikte alındığında riskleri olabileceğini unutmamak önemlidir. Bu nedenle, özellikle altta yatan sağlık sorunlarınız varsa veya ilaç kullanıyorsanız, herhangi bir takviye rejimine başlamadan önce bir sağlık uzmanına danışmanız önemlidir. Ek olarak, meyveler, sebzeler, tam tahıllar, yağsız proteinler ve sağlıklı yağlar açısından zengin dengeli bir diyete odaklanmak, iyi sağlık ve hastalık önlemenin temeli olmaya devam etmektedir.

Hedefimiz Optimum Sağlık ve lütfen sağlıkta kalınız.

Sevgiler,

Melike Serengil Özçelik

Butunleyici Saglik ve Fonksiyonel Beslenme Uzmani

Florida USA

Mart 2025

Kaynakça

Benson, D. (2020). Conversation With Mark Hyman, MD. Integrative Medicine, 19(5), 44-48.        https://www.proquest.com/scholarly-journals/conversation-with-mark-hyman-md/           docview/2494554883/se-2

CDC. (2022, September 8). Poor nutrition. Centers for Disease Control and Prevention.             https://www.cdc.gov/chronicdisease/resources/publications/factsheets/nutrition.htm  DeBruyne, L. K., Pinna, K., & Whitney, E. N. (2015, January 8). Nutrition and Diet Therapy.           Cengage Learning. http://books.google.ie/books?id=YkJ-BAAAQBAJ&dq=Nutrition+  %26+++Diet+Therapy++Linda+Kelly+DeBruyne&hl=&cd=1&source=gbs_api

Harvard T.H. Chan. (2023, March 8). Vitamins and Minerals. The Nutrition Source.            https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/vitamins/

Kraemer, K., Semba, R. D., Eggersdorfer, M., & Schaumberg, D. A. (2012). Introduction: The        Diverse and Essential Biological Functions of Vitamins. Annals of Nutrition and      Metabolism, 61(3), 185–191. https://doi.org/10.1159/000343103

McCormick, D. B. (2010, April). Vitamin/mineral supplements: of questionable benefit for the        general population. Nutrition Reviews, 68(4), 207–213. https://doi.org/10.1111/j.1753-   4887.2010.00279.x

NIEHS. (2024, March 11). Nutrition, Health, and Your Environment. National Institute of    Environmental Health Sciences. https://www.niehs.nih.gov/health/topics/nutrition

Nutrition, Health, and Your Environment. (2024, March 11). National Institute of Environmental    Health Sciences. https://www.niehs.nih.gov/health/topics/nutrition

OLCreate: PUB_4834_1.0: Vitamins | OLCreate. (2021, October 29).           https://www.open.edu/openlearncreate/mod/page/view.php?id=180477

Piro, A., Tagarelli, G., Lagonia, P., Tagarelli, A., & Quattrone, A. (2010). Casimir Funk:

         His Discovery of the Vitamins and Their Deficiency Disorders. Annals of Nutrition & Metabolism, 57(2), 85-8. https://doi.org/10.1159/000319165

Position of the American Dietetic Association: Nutrient Supplementation. (2009, December).          Journal of the American Dietetic Association, 109(12), 2073–2085.    https://doi.org/10.1016/j.jada.2009.10.020

Rautiainen, S., Manson, J. E., Lichtenstein, A. H., & Sesso, H. D. (2016). Dietary supplements       and disease prevention - a global overview. Nature Reviews.Endocrinology, 12(7), 407-  420. https://doi.org/10.1038/nrendo.2016.54

Should I Take a Daily Multivitamin? (2023, July 10). The Nutrition Source.             https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/multivitamin/

Should You Take Dietary Supplements? (2017, July 13). NIH News in Health.         https://newsinhealth.nih.gov/2013/08/should-you-take-dietary-supplements

Soni, M. G., Thurmond, T. S., Miller, E. R., Spriggs, T., Bendich, A., & Omaye, S. T. (2010).          Safety of Vitamins and Minerals: Controversies and Perspective. Toxicological Sciences,   118(2), 348-355. https://doi.org/10.1093/toxsci/kfq293

WHO. (n.d.). Micronutrients. https://www.who.int/health-topics/micronutrients#tab=tab_