Aziz Sancar'ın Hayatı ve Eğitimi
8 Eylül 1946 tarihinde Mardin’in Savur ilçesinde dünyaya gelen Aziz Sancar, yedi çocuklu bir ailenin çocuğudur. İlk ve orta öğrenimini Savur’da tamamladıktan sonra eğitim hayatına İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde devam etti. 1971 yılında tıp eğitimini birincilikle tamamlayarak mezun oldu.
Tıp eğitiminden sonra bilimsel çalışmalarını derinleştirmek isteyen Sancar, NATO-TÜBİTAK bursuyla Amerika Birleşik Devletleri'ne giderek Dallas’taki Texas Üniversitesi'nde moleküler biyoloji alanında yüksek lisans ve doktorasını tamamladı. Özellikle DNA onarımı mekanizmaları üzerine yoğunlaştı.
Kariyer Adımları
Doktora sonrasında Yale Üniversitesi’nde DNA onarımı konusunda önemli araştırmalar yapan Sancar, burada "nükleotid eksizyon tamiri" mekanizmasını haritalandırdı. Bu buluş, kanser tedavisinden genetik hastalıkların anlaşılmasına kadar pek çok alanda devrim yarattı.
1982 yılında Kuzey Carolina Üniversitesi (UNC) Chapel Hill'de öğretim üyesi olarak göreve başladı. Bu üniversitede biyokimya ve biyofizik alanlarında dersler verdi ve araştırmalar yaptı. Kariyeri boyunca DNA onarımı, hücre döngüsü ve biyolojik saat (sirkadiyen ritim) gibi konularda önemli çalışmalar yayımladı.
Sancar, ABD Ulusal Bilimler Akademisi'ne seçilen ilk Amerikalı Türk bilim insanı olma unvanını da taşıyor.
Nobel Ödülü ve Uluslararası Başarıları
Aziz Sancar, 2015 yılında Tomas Lindahl ve Paul Modrich ile birlikte DNA onarım mekanizmaları üzerindeki çalışmaları sayesinde Nobel Kimya Ödülü'ne layık görüldü. Sancar'ın ödüle konu olan çalışması, hücrelerin hasar gören DNA’yı nasıl onardığını ve genetik bilgiyi nasıl koruduğunu anlamaya yönelikti.
Ödül sonrası yaptığı açıklamalarda başarısını, ailesine, kökenine ve eğitim aldığı Türkiye'ye adadığını özellikle vurgulamıştır.
Yer Aldığı Projeler
DNA Onarım Haritalaması: Aziz Sancar, insan DNA'sının tamamında onarım haritası çıkarılmasına öncülük eden bir projeye imza attı. Bu çalışma, özellikle kanser araştırmalarında yeni tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine kapı araladı.
Sirkadiyen Saat Çalışmaları: Vücudun biyolojik saatinin nasıl çalıştığına dair araştırmalar yaparak bu alanda da önemli katkılarda bulundu.
Aziz & Gwen Sancar Vakfı: Eşi Gwen Sancar ile birlikte, ABD'de eğitim gören Türk öğrenciler için bir kültürel merkez kurdu ve destek bursları sağladı.
Özel Hayatı
Aziz Sancar, bilim insanı Gwen Sancar ile evlidir. Çift, uzun yıllardır Kuzey Carolina’da yaşamaktadır. Sancar, özel hayatında son derece mütevazı, disiplinli ve çalışkan bir yaşam sürmektedir. Kitap okumayı, yüzmeyi ve ata binmeyi sevdiği bilinir. Aynı zamanda, milli değerlerine sıkı sıkıya bağlıdır ve Türk kültürünü her fırsatta temsil etmeye önem vermektedir.
Kazandığı Ödüller ve Onurlar
2015 Nobel Kimya Ödülü
TÜBİTAK Bilim Ödülü (1997)
Vehbi Koç Ödülü (2007)
ABD Ulusal Bilimler Akademisi Üyeliği (2005)
Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü (2015)
Mardin Savur’da Anıt ve Müzesi Kurulması (2016)
İlginç Bilgiler
Aziz Sancar, Nobel madalyasını Anıtkabir’e bağışlayarak büyük bir vefa örneği göstermiştir.
Kendisini "Anadolu çocuğu" olarak tanımlar ve köyünden çıkıp dünya bilimine katkı sunmanın gururunu her zaman dile getirir.
Bilim dışındaki en büyük tutkusu futbol olup, gençliğinde amatör futbol oynamıştır.
Yoğun araştırma çalışmalarına rağmen memleketi Savur’u her zaman anılarında yaşatır ve fırsat buldukça memleket ziyaretleri yapar.
